De tweede editie van de Translab Kampus, ‘nieuwe stijl’, vond plaats op een wel erg bijzondere locatie: de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Olen. Translab Kampus weet de locaties voor zijn evenementen altijd wel met zorg én zin voor originaliteit uit te kiezen, maar de keuze voor een huis van God was vooral een symbolische. De open ruimte, en hoe we die optimaal kunnen benutten, was het centrale thema van de Kampus. De Olense kerk, die binnen enkele jaren ontwijd zal worden, is bij uitstek een plek die ten dienste van de gemeenschap kan staan. Zestig belangstellenden tekenden present voor het Translab K-event.
Kampus?
Katrien Loots vatte bij aanvang het opzet van de vernieuwde Kampus nog eens samen. “De Kampus gaat al een paar jaar mee. We hebben bestaande transitie-initiatieven ondersteund, we hebben de transitiebeweging gepromoot en op de kaart gezet, en we hebben de mensen die actief zijn in transitiebewegingen samengebracht. Dat zullen we ook blijven doen. Maar we voelden aan dat het daarnaast tijd was voor een nieuwe stap. Vanuit die optiek is de nieuwe Kampus ontstaan. Noem het gerust Translab Kampus 2.0. Voortaan organiseren we de Kampus rond een bepaald thema, we luisteren naar de visie van een specialist ter zake en we gaan met die ideeën aan de slag. We gaan onder andere na of die ideeën te implementeren zijn in onze eigen woon- en werkomgeving. We slaan de brug van theorie naar praktijk. De vorige Kampus stond in het teken van duurzame energie, vandaag hebben we het over duurzaam gebruik van de ruimte.”
Documentaire
Als appetizer werd de documentaire ‘Plannen voor plaats’ getoond, van Nic Balthazar. Samen met Vlaamse bouwmeester Leo Van den Broeck neemt hij de kijker mee op tocht langs Vlaamse wegen, wijken, dorpen en steden en gaat hij op zoek naar vernieuwende ruimtelijke projecten en frisse ideeën over de inrichting van onze leefomgeving. Want één ding is duidelijk: zoals het was, kan het onmogelijk verdergaan. Leo Van den Broeck: “Je hoort dikwijls zeggen dat de Vlaming geboren is met een baksteen in zijn maag. Dat is slechts gedeeltelijk waar. Hij wordt geboren met een baksteen in de maag en met gazon in zijn hoofd”.
Maar al die vrijstaande woningen met aan elke zijde ervan een stuk gazon of tuin errond: het is niet meer van deze tijd. Als we de klimaat- en energiedoelstellingen willen halen en als we de volgende generaties een toekomst willen bieden en de biodiversiteit willen vrijwaren, dan zullen we eerst en vooral radicaal anders moeten gaan nadenken over wonen en bouwen, over ontwikkeling en mobiliteit. Dat kan je leuk of niet leuk vinden, maar dat is de realiteit.
Praatpakket
Na de film verdeelden de aanwezigen zich in groepjes van zes personen. Op elke tafel lag een ‘Praatpakket Plannen voor plaats’: op 20 kaarten stonden voorbeelden van duurzaam ruimtegebruik en al dan niet gewaagde stellingen om over te discussiëren. “Het pakket is in de eerste plaats bedoeld om de ideeën die in de film naar voren zijn gekomen te kunnen vertalen naar de eigen leefsituatie,” legde Jef Van Eyck uit. “De groepsgesprekken aan de tafels kunnen in principe over alles gaan, maar het praatpakket kan perfect dienen als hulpmiddel en inspiratiebron.”
‘Meer dan geslaagd’
Na afloop vroegen we enkele deelnemers naar een reactie over de film en over het gevoerde tafelgesprek aan de hand van het praatpakket.
Peter Van Nuland, van sociaal-ecologisch project BuitenMaten en van de in Geel: “De film was best wel pakkend. Ik ga hem bij vrienden, kennissen en collega’s zeker aanraden en ook wel eens tonen. Dat kaartenpakket helpt inderdaad goed om de film bespreekbaar te maken, zeker als je een publiek zou aanspreken dat nog niet erg vertrouwd is met de problematiek. Ik ben ervan overtuigd dat de algemene visies uit de film lokaal vertaald kunnen worden. Daar zal een stukje bewustmaking bij komen kijken, want termen als samenhuizen en ‘verdichten’ zijn nog lang niet algemeen ingeburgerd en we kennen allemaal het gezegde: wat de boer niet kent, lust hij niet. Makkelijk zal het niet altijd zijn, maar los daarvan zijn er zeker ook héél haalbare zaken. Ik denk bijvoorbeeld aan het idee van ‘ontharden’ en ‘vergroenen’. Dat is iets wat we de komende jaren zeker op de politieke agenda zullen plaatsen.”
Ook Dominique Bellens, van Herentals Anders, was positief over de Kampus. “De film was heel inspirerend, maar vaak gaan de ideeën en visies die geponeerd werden gepaard met algemene beleidsdoelstellingen die op een hoger niveau dan het lokale moeten worden genomen. Dat neemt niet weg dat veel ideeën ook van onderuit kunnen groeien en draagvlak kunnen vinden. Verenigingen en adviesraden kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. De methodiek om aan de hand van het kaartspel de haalbaarheid in de eigen omgeving te bespreken, werkte bij ons aan tafel goed. We hebben het onder andere gehad over samentuinen, over het hergebruik van oude gebouwen, over autodelen, over cohousing en over de absurditeit van te grote villa’s op te grote gronden. Die gesprekken waren boeiend, maar ze blijven beperkt tot gesprekken. Echte participatie gaat nog wel een stuk verder.”
Frisse ideeën
Wat de haalbaarheid van enkele nieuwe, frisse ideeën betreft, ziet Dominique vooral kansen voor het hergebruiken van bestaande gebouwen. “In Herentals staan enkele scholen leeg. Al te vaak worden die verkocht aan projectontwikkelaars die er appartementen op zetten. Met dat patrimonium kunnen we véél creatiever omgaan.”
Tot slot polsten we ook bij architecte Dini Versteynen naar een reactie. “Ik heb als architect een heel inspirerende avond gehad. Ik was op voorhand al wel overtuigd van het feit dat we onze ruimte anders en beter moeten gaan benutten. Het is goed dat de film op verschillende plaatsen wordt getoond, zodat de burger daarover geïnformeerd en geïnspireerd raakt. Er zijn nog zoveel dingen te verwezenlijken. Al moet ik zeggen dat ik in de praktijk toch nog wel hindernissen zie. De klant blijft koning en niet iedereen is overtuigd van het algemeen belang. Als een klant een villa wil bouwen op een grote verkaveling, zal hij dat toch verwezenlijken. Hoe dan ook: ik hoorde tijdens het groepsgesprek duidelijk dat veel mensen al overtuigd zijn en bereid zijn om hun steentje bij te dragen. Het deed deugd om dat vast te stellen. Ik haalde bovendien enkele nuttige ontwerptips uit de film. Kortom: de avond was meer dan geslaagd.”
Zin om met jouw vereniging ‘Plannen voor plaats’ te gebruiken?
De documentaire van Nic Balthazar zet iets in beweging. Hij toont wat er mogelijk is, en laat zien dat wat we in de plaats krijgen niet minder, maar net meer is. Het lijkt ons een ideaal middel om mensen over onze ruimte te laten meedenken.
Jouw organisatie vindt dat misschien wel net een aangrijpingspunt om iets meer te doen rond onze ruimtelijke ordening. Bij Vormingplus Kempen kan je én de documentaire én het Praatpakket samen gratis ontlenen.
Foto’s
