Op woensdag 20 november trotseerden we de eerste winterse sneeuwbui om gezellig rond een knisperend haardvuur te luisteren naar Wouter Vanreusel. Wouter is bioloog en hoofd van de cel Natuurstudie bij Natuurpunt en dus de geknipte persoon om ons iets te komen vertellen over het belang van burgerwetenschappers bij natuuronderzoek.
De fascinatie voor de natuur begint met ‘verwondering’, nieuwsgierig kijken naar wat er om je heen leeft. Het wordt ‘natuurstudie’ zodra je je afvraagt ‘Welke soort is dit?’ en die ontdekking noteert. Deel je vervolgens jouw waarnemingen, dan spreken we van ‘burgerwetenschap’. Die waarnemingen werden vroeger allemaal schriftelijk genoteerd en dat schrift belandde dan ergens in een doos in een kast. Na verloop van tijd werd alles opgestuurd, vaak nog met de post, om dan 10 jaar later in een atlas terecht te komen.
En of de tijden veranderd zijn. De digitale revolutie betekende veel voor de (burger)wetenschap. Sinds 2008 is er de website waarnemingen.be waar een enorme berg aan data inzit en die à la minute wordt aangevuld. Met de komst van artificial intelligence (AI) is dit proces nog harder versneld. Een app zoals ‘Obsidentify‘ herkent zelf de dier- en plantensoort die je uploadt, wat natuurlijk een grote meerwaarde is voor de burgerwetenschapper. Zij weten in een mum van tijd welk diertje of plantje ze voor zich hebben. Natuurpunt krijgt al die foto’s doorgestuurd die zij op hun beurt dan weer kunnen gebruiken voor onderzoek. Op deze manier kan iedereen – van beginner tot bioloog – een steentje bijdragen bij het in kaart brengen van dier- en plantensoorten.
Die digitale revolutie en het feit dat er nu zo veel data doorgestuurd wordt van allerlei burgerwetenschappers heeft veel voordelen voor natuuronderzoek. Waar ze dit vroeger slechts om de 10 jaar konden, kan Natuurpunt nu dagelijks kaarten maken en opvolgen. Alle binnengekomen data moet natuurlijk nog door wetenschappers verwerkt en geïnterpreteerd worden. Maar door de veelheid aan informatie en de digitale tools kunnen soorten nu veel beter opgevolgd worden en worden patronen sneller herkend. Door internationale samenwerking zien ze zo bijvoorbeeld hoe en wanneer trekvogels migreren. Zonder al die data van burgerwetenschappers was dit niet mogelijk.
Maar burgerwetenschap gaat verder dan alleen data verzamelen. Het leert mensen opnieuw naar de natuur kijken. Wist je dat Obsidentify al door zo’n 980.000 mensen is gedownload? Daarnaast sensibiliseert Natuurpunt ook met posters van tuinvogels en vlinders en stimuleren ze deelname aan initiatieven zoals het Vogeltelweekend. Zo draagt iedereen – op zijn of haar manier – een steentje bij.
En wordt iedereen een beetje wetenschapper.
Pieter Desmedt van Avansa Kempen verwelkomt alle deelnemers van het Translab Kaffee.
Wouter Vanreusel, Natuurpunt: “Burgeronderzoek leert mensen opnieuw naar de natuur te kijken.”
