Dat Gageleer een bier is dat gagel als ingrediënt heeft, weten de meeste Kempenaars. Dat het bedrijfje dat Gageleer op de markt brengt een deel van zijn winst afstaat aan een goed doel, is ook nog min of meer geweten. Maar wat is gagel precies? Hoe komt men erbij om dat in bier te gebruiken? Hoe zit dat precies met de bedrijfswinsten die afgestaan worden? Hoeveel is dat en waar gaan ze naartoe? Louis Meulders van de cvba-so Gageleer legde het van naaldje tot draadje uit tijdens de vijfde Translab Kampus.
Louis Meulders begint met een kleine geschiedenisles: “In de Middeleeuwen werden kruiden -‘gruit’- gebruikt om aan bier een extra smaak te geven. Er werd toen veel bier gedronken. Niet alleen omdat het lekker was, maar vooral om het gezonder was dan water. Grondwater was niet altijd even proper en het water dat in bier zat wel, want dat had eerst gekookt. Een van de meest gebruikte kruiden en beste smaakmakers in bier was gagel, een moerasplantje dat nog altijd talrijk aanwezig is in de Kempense natuurgebieden De Liereman, Winkels Broek, Snepkens, Tikkebroeken en De Maat en in het Nederlandse natuurgebied Malpie bij Valkenswaard.”
“De kruidenbieren namen af in belang. De kruiden werden vervangen door hop. Dat bracht mij op een idee. Als brouwer wilde ik opnieuw gagel gaan gebruiken in bier. Net als in de Middeleeuwen. Tegelijkertijd wilde ik iets voor het milieu doen. Met een aantal mensen zijn we daarin geslaagd.”
“Na een paar kleine proefbrouwsels werd in november 1996 de allereerste Gageleer gebrouwen. Dat gebeurde in opdracht van de toenmalige natuurvereniging De Wielewaal -later: Natuurpunt- uit Turnhout. De bedoeling was om met de opbrengst van de verkoop geld in te verzamelen voor de aankoop en het onderhoud van natuurreservaten in de Kempen.”
“Daar stonden we dus, eind 1996, met onze Gageleer. Duizend liter hadden we gebrouwen. Maar we wisten niet hoe we die moesten verkopen. We hebben dan een bedrijf opgericht, een coöperatieve vennootschap (en later een coöperatieve vennootschap met sociaal oogmerk) om het bier te commercialiseren. De verkoop is altijd maar gestegen. In 2015 verkochten we 143.000 liter Gageleer, dat intussen ook het bio-label had gekregen. Twee jaar na mekaar kenden we een groei van 20% of meer. In 2012 konden we 10.000 euro overmaken aan vzw Natuurpunt, in 2014 was dat al meer dan 20.000 euro. We schenken nu jaarlijks 5% van onze winst aan vzw Natuurpunt.”
“Met ‘Bufo’ hebben we inmiddels een tweede biobier op de markt gebracht. ‘Bufo’ bevat weliswaar geen gagel. De volgende stap is ons eerste donkere bier met gagel. Dat moet dus het derde bier in het gamma worden. We zijn er volop mee bezig. Ik heb daarstraks zelfs al eens mogen proeven, maar ik moet toegeven (lacht): we zijn er nog niet. Er is nog werk aan.”