“Je doet beter inconsequent goede dingen, dan consequent slechte dingen.” Het was een van de inspirerende boodschappen die Herlinde Baeyens bracht op de veertiende campus van TranslabK. De titel van deze Kampus was ‘Een afvalvrije Kempen’ en voor de gelegenheid zakten de deelnemers af naar een passende locatie: De Kringwinkel Zuiderkempen in Herentals.
Herlinde Baeyens is bekend als het gezicht van Sign for my future. Met de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen in het achterhoofd, legt ze meteen de vinger op de wonde: “Er zijn twee grote problemen met afval in de wereld. Ofwel komt het afval terecht in de plastieksoep in de oceanen, waar het een bedreiging vormt voor de dieren die het opeten. Ofwel wordt het gestort op vuilnisbelten op het land waar het een impact heeft op de waterkwaliteit en op de gezondheid van de omwonenden. Dat is op wereldschaal. In België is het afvalprobleem ‘relatief”, voegt ze er aan toe.
Als medewerkster bij afvalintercommunale Interza is ze goed op de hoogte van de praktijk in afvalverwerking. “In ons land worden nog twee soorten afval gestort: asbest en steenpuin. Al de rest wordt gerecycleerd of verbrand. Via het afvalophalingssysteem Diftar of de dure vuilniszak, betaalt de vervuiler mee voor de ophaling en verwerking van zijn afval. De kosten die hieraan verbonden zijn, moeten burgers ertoe aanzetten om zo weinig mogelijk afval te produceren. Daarnaast hebben ook de producten van verpakkingen een verantwoordelijkheid. Via FostPlus betalen ze een groenepuntbijdrage. Het Groene punt-symbool op verpakkingen zegt dus niets over de recycleerbaarheid ervan, het bewijst wel dat er een bijdrage is betaald door de producenten.” In de Kempen scoren we overigens relatief goed wat afval betreft. Het Vlaamse gemiddelde is 116 kilogram afval per persoon per jaar. In de regio waar IOK actief is, is dat een pak minder. Waarschijnlijk zit de Diftar-afvalophaling, die mensen laat betalen per kilogram opgehaald afval, daar voor iets tussen.
Verspilling van grondstoffen
Maar een perfect verhaal is dit nog lang niet. “Een deel van het huishoudelijk afval belandt in de natuur via zwerfvuil en sluikstorten. Elk jaar gaan 2.000 koeien dood door blikresten in hun voeder. Het afval dat in de natuur terecht komt, kost de Vlaamse Gemeenschap 135 miljoen euro per jaar. Dat het bedrag niet hoger is, is te danken aan de vele vrijwilligers die via initiatieven als Mooimakers de natuur in gaan om zwerfvuil te ruimen. Ik raad iedereen aan om dat te doen, het is een heel concrete bijdrage die je kan doen aan het milieu.”
“Maar het grootste probleem met afval is de indirecte verspilling: de verspilling van grondstoffen. Denk bijvoorbeeld aan papier. Dat wordt gemaakt van pulp van bomen. Als we dat papier niet nodig hadden, zouden die bomen de lucht nog kunnen zuiveren. Kleef dus een sticker op je brievenbus waarmee je aangeeft dat je geen reclamefolders wil, zo spaar je papier. Er is ook de productiekost. Koop je water in plastic flessen, betaal je niet enkel het water, maar ook de kost van de productie van die fles. En het is bovendien niet beter dan kraantjeswater.”
“Moeten we minder afval kopen? Ja zeker. Moet al onze energie gaan naar zero waste? Neen. Je moet je geen zorgen maken over dat rietje op café. Wat je wel moet doen, is slimme keuzes maken. Let op met zaken die een grote klimaatimpact hebben: denk drie keer na voor je het vliegtuig neemt, koop hernieuwbare energie, shop lokaal en seizoensgebonden. Ga naar de winkel met een lijstje, zodat je enkel koopt wet je nodig hebt. Een goed voorraadbeheer zorgt ervoor dat je minder tot geen eten moet weggooien. Koop zo weinig mogelijk verpakkingen, drink kraantjeswater en kies voor andere dranken in retourflessen. Als je dan toch verpakkingen hebt, sorteer ze dan om te recycleren.”
Enkel wat je nodig hebt
“En misschien nog het eenvoudigste: koop niet wat je niet nodig hebt. Maak slimme keuzes, maar wees niet te streng voor jezelf. Ecologischer leven doe je in stapjes. En je doet beter inconsequent goede dingen, dan consequent slechte dingen.”
tekst: Liesbet Corthout
Zes initiatieven
Na de inleiding van Herlinde konden de aanwezigen aanschuiven één van de zes initiatieven. Zij legden telkens een concreet vraagstuk voor waarmee ze de Kempen een stukje afvalvrijer kunnen maken:
- Foodsavers vroeg zich af wat ze nog konden doen met de allerlaatste voedseloverschotten, die niet meer verkocht of verdeeld geraken.
- Tinne Peeters wil zelf minder afval genereren, maar ook andere mensen en organisaties in Beerse meekrijgen in een Zero Wasteverhaal.
- Het Repair Café van Dinamo in Turnhout vraagt zich af hoe ze het merk van Repair Café nog sterker kunnen maken en meer mensen kunnen aantrekken.
- Pimpernieuw wil uitbreiden op vlak van verkoop én vrijwilligers. Hoe pakken ze dat best aan?
- IOK wil experimenteren met een omgekeerde reclamesticker. In plaats van op je brievenbus aan te geven dat je geen reclame wil, zou je dat dan aangeven als je wél reclame wil.
- Ook wij van Vormingplus Kempen hadden een vraag. Collega Joke vroeg zich af hoe we mensen in armoede kunnen meekrijgen in de transitie naar een afvalvrije Kempen.
(Bart van Herck van Smurfit Kappa verontschuldigde zich wegens ziekte.)
Een extra steentje bijdragen?
Zero Waste Belgium houdt een kaart bij met winkels waar eigen verpakking welkom is. Zoals je ziet, is de Kempen nog een blinde vlek. Ken je een handelaar waar je met je eigen potjes, glazen of zakken kan winkelen? Bezorg hem of haar een sticker en registreer je actie op de website. Wil je graag enkele stickers? Vraag ze op bij Wannes.
